Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną, dziecko przyswaja ją sobie od najbliższego otoczenia, a głównie od matki drogą naśladownictwa. Największe znaczenie dla rozwoju mowy ma słuch. Dziecko uczy się stopniowo koordynować ruchy różnych grup mięśniowych narządów mownych. Proces rozwoju mowy przebiega etapami i trwa kilka lat. Czas pojawiania się tych etapów jest stały, a dopuszczalne są przesunięcia nie większe niż pół roku. Pamiętajmy jednak, że ,,złoty okres” rozwoju mowy dziecka trwa do 3 roku życia, później jest już tylko szlifowanie i doskonalenie mowy.

Dzieci 6-letnie powinny wymawiać prawidłowo wszystkie głoski i budować zdania logiczne, poprawne pod względem gramatyki i składni oraz akcentu, rytmu i melodii. Badania wskazują jednak, że co czwarte dziecko w tym wieku wadliwie wymawia podstawowe dźwięki mowy. Pięcioletnie dziecko ma prawo opuszczać, przestawiać i zamieniać głoski na łatwiejsze, ale nie może (bez względu na wiek) ich deformować, czyli zniekształcać, np. wymawiać międzyzębowo lub bocznie.

Zaburzenia mowy wywierają ujemny wpływ na cały rozwój dziecka, dlatego bardzo ważna jest praca logopedyczna z dziećmi, u których występują wady wymowy i zaburzenia. Ćwiczenia powinny być prowadzone systematycznie i tak, by utrwalały zdobytą wiedzę. Bardzo ważną rolę odgrywa współpraca
z rodzicami, którzy muszą brać czynny udział w korygowaniu wad wymowy swego dziecka.

Dzieci pozbawione indywidualnej pomocy, gdy powinny poprawnie wymawiać już wszystkie głoski, przyzwyczajają się do wadliwej wymowy. Nawyk pozostaje bardzo mocno utrwalony w mózgu, po 12-14 r.ż. artykulacja ulega zmechanizowaniu
i korekta wymaga ogromnej motywacji i pracy z obu stron, nie zawsze jest efektywna. Wady wymowy uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie człowieka, izolują go od społeczeństwa, zamykają możliwości kształcenia w wymarzonych szkołach, zmniejszają szansę, w dobie ogromnej konkurencji zdobycia upragnionej pracy, jak również obniżają poczucie własnej wartości..

WSKAZÓWKI DLA RODZICÓW

Jak zapobiegać nieprawidłowościom w rozwoju mowy ?

1. Zapoznać się z prawidłowościami rozwoju mowy dziecka.

2. śledzić uważnie proces rozwoju mowy swego dziecka, czy nie pojawiają się niepokojące objawy, np.

• nieprawidłowości w budowie narządów mowy
• brak gaworzenia we właściwym czasie
• brak mowy u 2,5 letniego dziecka

3. Zatroszczyć się o właściwy rozwój mowy dziecka

w okresie wczesnego dzieciństwa, a także w okresie prenatalnym.

4. Dbać o właściwą opiekę medyczną, racjonalne odżywianie, pozytywne postawy wychowawcze, życzliwe postawy międzyludzkie.

5. Od urodzenia mówić do dziecka językiem dorosłych, a spieszczeń używać tylko w zabawach.

6. Razem z dzieckiem czytać książeczki, opowiadać historyjki, rysować, śpiewać, bawić się. To świetna okazja do rozwijania języka, a także do pogłębienia więzi.

7. Nie przestawiać dziecka leworęcznego na rękę prawą bez konsultacji ze specjalistą.

8. Zapobiegać chorobom uszu, przewlekłym stanom kataralnym i wadom zgryzu (karmić butelką do 1 roku życia).

9. Starać się słuchać co dziecko mówi, ponieważ słuchane, chętnie mówi.

10. Zachęcać dziecko do mówienia mimo zaburzeń i wad.

Co wpływa na zaburzenia mowy dziecka?

• zbyt długie karmienie butelką
• zbyt długie ssanie smoczka
• ssanie kciuka
• dłużej utrzymujący się katar
• przerośnięty trzeci migdał
• problemy z przerośniętymi migdałkami podniebiennymi
• długo utrzymujące się połykanie niemowlęce (język na dnie jamy ustnej)
• wady zgryzu
• zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe lub wędzidełka wargowe
• wczesna próchnica zębów mlecznych
• rozszczep podniebienia lub/i warg
• nieprawidłowy tor oddechowy
• niedosłuch
• dostarczanie dziecku nieprawidłowych wzorców wymowy

Normą rozwojową jest gdy dziecko:

• gaworzy w wieku około 6 miesięcy
• siedzi samodzielnie bez podparcia około 7 miesiąca życia
• około 9 miesiąca życia zaczyna raczkować
• chodzi samodzielnie około 12 miesiąca życia
• wymawia pierwsze słowo około 12 miesiąca życia
• próbuje posługiwać się zdaniami prostymi około 2 roku życia
• potrafi posługiwać się zdaniami złożonymi w wieku około 3 lat
• tworzy kilkuzdaniową wypowiedź w wieku około 3,5-4 roku życia
• zamiast głoski [r] do 5 r.ż. wymawia [l], jeśli nie ma anatomicznych przeszkód
• Zamiast głosek [sz, ż, cz, dż] do 5 r.ż. wymawia [s, z, c, dz]

Jeśli nie spełnia wymienionych norm lub zaczyna wykonywać je z opóźnieniem należy zwrócić się do odpowiedniego specjalisty